Quan Lớn Điều Thất Đào Tiên hay còn gọi Quan Lớn Đệ Thất là quan lớn thuộc hàng thử bẩy trong hội đồng quan lớn. Tước phong Đào tiên đệ nhất – Điều thất hoàng thái tử Vương Quan thượng đẳng tối linh thần.
Ông là con trai thứ bảy của Vua Cha Bát Hải Động Đình, luôn luôn kề cận bên Vua Cha. Ông là vị văn quan được vua cha giao cho biên số, coi giữ kho tàng kinh thư nơi Thuỷ Cung. Quan lớn luôn cứu giúp người trần gian, hễ ai là người sống hiếu thuận đều được quan biên chép sổ sinh được thọ trường.
Theo Thần tích Đền Đồng Bằng thì vào thời Hùng Vương thứ 18, các nước lân bang như Ai lao, Vạn tượng, Chiêm thành hợp sức cùng quân phương Bắc, nhân Vua Hùng già yếu đã hẹn phối hợp xâm lấn nhằm thôn tính Lạc Việt. Thanh thế của giặc chấn động cả biên thuỳ, thư cấp báo đưa tin giặc dữ truyền về Kinh đô “1 ngày đến 5 lượt”. Hùng Duệ Vương rất lo lắng trước thể giặc quá mạnh, liền cho người đi mời Sơn Thánh về Kinh hiến kế phá giặc. Nghe lời Sơn Thánh, Hùng Vương sai sứ giả về Hoa Đào trang (tức đất An Lễ bây giờ) để truyền chỉ dụ triệu kỳ nhân dẹp giặc. Khi Sứ giả về hỏi, dân thôn kể về việc Giao Long ẩn thân trong giếng cạn trước đây. Sứ giả đến bên giếng xướng truyền sắc chỉ thì thấy Hoàng Xà hiện ra rồi bỗng hoa thành một chàng trai lực lưỡng, tuấn tú hơn người. Ngài nhận chỉ dụ, nhờ sứ giả báo với Vua Hùng là sẽ triệu 2 em, tuyển 10 tướng, chiêu mộ binh sĩ trong 10 ngày, rồi xuất quân đánh giặc trên cả 8 cửa biển nước Nam, hứa sau 3 ngày là giặc tan. Ngài có tên là Vĩnh Công, tức là Vua Cha Bát Hải Động Đình.
Tương truyền ngay ngày tuyển mộ đầu tiên, Vĩnh Công đã chọn được 3 tướng là Quan lớn Thượng (quan lớn đệ nhất), Quan đệ Tam và Quan đệ Tứ. Trai tráng duyên hải kéo đến đầu quân rất đông, nhưng đến trưa ngày thứ 10 theo hẹn, vẫn thiếu một tướng. Vĩnh Công lập đàn cầu, trời điều Tam Thái Tử xuống đầu quân, ngài giáng xuống Bảo Hà (Lào Cai), tương truyền thấy một tiếng sét dữ dội tại đó, rồi một luồng hào quang bay về nơi Vĩnh Công tuyển tướng, tụ thành một chàng trai tuấn tú xin ứng tuyển, đó chính là Quan Điều Thất.
Đúng hẹn 3 ngày, Vĩnh Công cùng tướng sĩ đánh tan giặc dữ trên cả 8 cửa biển, đất nước trở lại thanh bình. Riêng Quan Điều Thất về Trời ngay sau khi thắng giặc, Vĩnh Công thương xót cho lập ban thờ ngay tại dinh Công đồng, là nơi Vĩnh Công cùng chư tướng tề tựu bàn việc (đó chính là Đền thờ quan Điều Thất ngày nay).
Quan Điều Thất thường ít ra ngự đồng vì ông chỉ làm việc cận bên vua cha Bát Hải Động Đình, nhưng khi hầu về hàng quan lớn, sau khi thỉnh Ngũ Vị Tôn Ông, đều phải thỉnh quan về tráng bóng.
Trong số ít trường hợp ông ngự về đồng, ông thường mặc áo đỏ điều thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương và khai quang.
Do có công lớn với đất nước vào thời Hùng Triều thứ 18 mà ông được nhân dân lập đền thờ tại xóm 5, thôn Đồng Bằng, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, đền thờ ông gần Đền Đồng Bằng thờ Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình, vì ông luôn kề cận bên vua cha. Đền thờ ông gọi là Đền Quan Lớn Điều Thất.
Tương truyền đền thờ Quan Lớn Điều Thất xưa kia là nơi hội họp, luận bàn của Vua Cha cùng bá quan văn võ. Đền thờ có từ thời Hùng Duệ Vương thứ 18, do thăng trầm của lịch sử đền xuống cấp. Đến năm 1994, được sự nhất trí của các cấp chính quyền, đồng đền Đinh Hữu Tuấn cùng nhân dân và khách thập phương đã xây dựng tôn tạo lại ngôi đền. Đến nay công trình đã được hoàn thiện với 5 tòa theo kiểu chữ Công, gồm 3 gian cấm điện, 3 gian trung tử, 5 gian tiền đường và 2 tòa giải vũ.
Ngoài ra tại Bảo Hà (Lào cai) cũng có một ngôi đền nhỏ thờ Quan Điều Thất và còn có một số đền phối thờ ông. Đền Bồng Lai Hòa Bình có một cung phối thờ Quan Lớn Điều Thất rất lớn.
Theo các tư liệu được tìm thấy, Tín Ngưỡng Việt đã sưu tầm được 1bản văn chầu Quan Điều Thất.
Trích đoạn
Trấn Nam thiên hải hà trung tú
Nổi dấu thiêng trong phủ Thái Ninh
Con vua Thuỷ Quốc Động Đình
Đào tiên Điều Thất anh linh khác thường.
Bóng ông lớn anh linh tế độ
Tài lược thao văn vũ ai qua
Đêm ngày chầu trực vua cha
Sắc phong làm chúa quốc gia cầm quyền.
Xem đầy đủ bản văn Quan Lớn Điều Thất.
Trên đây là toàn bộ những thông tin quan trọng giúp các bạn tìm hiểu đầy đủ – chi tiết về Quan Điều Thất Đào Tiên.
Bài viết được thực hiện bởi Tín Ngưỡng Việt dựa theo các nguồn tài liệu:
Xin trân trọng cám ơn!
Tham khảo thêm
Nguyễn Hưng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Mang trong mình lòng đam mê tìm hiểu văn hóa truyền thống, anh dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với anh, tín ngưỡng không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Trên hành trình khám phá, Nguyễn Hưng luôn nỗ lực nghiên cứu, chắt lọc và chia sẻ những kiến thức bổ ích về tín ngưỡng Việt Nam đến với độc giả.