Chúa Nguyệt Hồ : Tìm hiểu chi tiết về Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ

Nguyễn Hưng
17/06/2023

Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ là ai? được thờ ở đâu và hầu giá Chúa như thế nào sẽ được giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.

Rừng tùng bách bốn mùa rợp bóng
Cánh sen hồng còn đọng hơi sương
Hay đâu là sự phi thưòng
Nguyệt hồ chuá bói anh linh ai tày

Mục lục

Sơ lược về Chúa Nguyệt Hồ

Nguồn gốc:

Là con nuôi vua Hùng
Là Nguyệt Nga công chúa

Danh hiệu:

Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ
Chúa Bói Nguyệt Hồ

Trang phục/Màu sắc:

Xiêm y màu xanh
Dùng lá trầu và quả cau làm vật thiêng

Ngày tiệc: 15/2 – 16/2 âm lịch

Sự tích Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ

Chúa Bà Đệ Nhị Nguyệt Hồ là bà chúa bói dưới thời Hùng Vương (có tài liệu lại nói chúa cũng giáng thế dưới thời Lê Trung Hưng, lại có tài liệu nói bà là con gái nuôi của Vua Hùng), Tương truyền rằng, chúa bà vốn là người thôn nữ ở đất Bắc Giang, từ nhỏ đã sống trong cảnh cơ hàn: vừa bị mù lòa lại vừa mồ côi cả cha lẫn mẹ. Nhưng bà là người rất tốt bụng, thảo hiền, có lòng nhân hậu, vì vậy, Lão Tổ Quỷ Cốc Tử Tiên Sinh đã truyền dạy cho bà những đạo pháp của mình (thuật chiêm tinh, bói toán) và đặt tên hiệu cho bà là Nguyệt Hồ (hoặc có nơi gọi là Nguyết Hồ). Sau khi đã học được phép của Tiên Sinh, bà dành hết cuộc đời mình để làm phúc cho dân lành. Chẳng bao lâu, danh tiếng đồn của Chúa Nguyệt Hồ đã lan tới kinh đô, đức vua bèn truyền chỉ, mời Chúa về kinh đô (theo một số tài liệu ghi thì Vua Hùng nhận bà làm con nuôi), mỗi lần ra trận, vua đều cho người đến thỉnh cầu, nhờ Chúa Bà bấm đốt tay, xem lành dữ và hỏi chuyện quân cơ, mưu lược, bày binh bố trận.

Ngoài ra, theo thần tích và truyền thống ở vùng Bo (Yên Thế), sự tích chúa Nguyệt Hồ được ghi chép lại như sau:

Cuối đời Hùng Duệ Vương, quân Thục ồ ạt mang quân sang xâm chiếm giang sơn họ Hùng. Hùng Duệ Vương bèn hạ chiếu đi các nơi tìm người tài giỏi để giúp vua trì giặc. Lúc bấy giờ ở vùng Bo có ông Cao và ông Quý ra ứng tuyển và được vua chọn đi dẹp giặc. Bái tạ ơn vua, hai ông kéo quân về đây ngày đêm luyện tập binh mã chờ thời cơ diệt giặc. Khi quân Thục kéo sang, hai bên giao chiến ác liệt, thế giặc mạnh, quân ta yếu, hai ông Cao – Quý chỉ huy quân sĩ rút lui theo triền sông Thương rồi lựa thế đất hiểm trở quay lại giết giặc. Thuyền chiến dùng dằng chưa đi được vì các bà con gái lưu luyến yêu mến vùng đất này nên đã rời thuyền trở lại vùng Bo. Hai ông chỉ huy quân sĩ quay lại đánh giặc, bị bất ngờ phản công, quân Thục tự nhiên vỡ trận thua to, những kẻ tháo lui đều bị quân sĩ truy đuổi tiêu diệt hết. Thắng giặc, hai ông trở về khao thưởng quân sĩ rồi hồi triều báo công với vua. Trước khi hồi triều, hai ông phi thẳng ngựa đến khu Rừng Từ để nhìn bao quát vùng Bo một lần nữa rồi bỗng nhiên hoa tại đó. Phu nhân và con gái biết tin nhớ thương nên cũng tự hóa theo, hôm đó vào ngày 15-2. Sau khi đánh thắng quân Thục, nhà vua phong cho các danh tướng là Thượng Đẳng Phúc Thần và truyền cho các địa phương, nơi các danh tướng đánh giặc, xây dựng đền miếu để thờ phụng mãi mãi. Triều vua Lê Đại Hành có sắc phong cho các vị thần ở vùng Bo là: “Cao Sơn Quý Minh đại đức hùng lược trúc vĩ Đại Vương Thượng đẳng thần” Đến triều Nguyễn địa phương xây dựng miếu thờ ở Huyết Hồ, xin triều đình cho thờ nữ thần là Nguyệt Nga phu nhân và con gái của vị thần họ Cao. Triều vua Tự Đức năm thứ ba (1850) ban sắc phong cho Nguyệt Nga phu nhân và ban cho dân xã vùng Bo phụng thờ. Sau lại có sắc phong cho Nguyệt Nga công chúa. Đời vua Duy Tân năm thứ nhất (1907) cũng có sắc phong cho Nguyệt Nga phu nhân.

Đền Chúa Nguyệt Hồ

Đền Nguyệt Hồ là một trong những di tích cổ gắn liền với hàng ngàn năm lịch sử và văn hiến của quê hương Bắc Giang.

Ngôi đền nằm ở vùng đất có nhiều di tích thuộc thượng lưu dòng sông Thương. Những năm gần đây đền Nguyệt Hồ là điểm nhấn tâm linh tín ngưỡng của đông đảo nhân dân và du khách thập phương. Hàng năm, có tới hàng ngàn lượt khách từ khắp các tỉnh, thành trong nước hành hương tìm về đền Bà Chúa Nguyệt Hồ để xin lộc, cầu tài, cầu bình an trong cuộc sống.

Ngày tiệc Chúa Nguyệt Hồ

Tiệc của bà chúa Nguyệt Hồ là ngày 15-2 âm lịch. Trong ngày lễ chính, nhân dân vùng Bo rước kiệu từ đình Bố Hạ về đền Hạ, đền Trung và đền Thượng. Sau khi tế lễ tại đền Trung lại rước kiệu về đền Nguyệt Hồ. Tại đây phần tế lễ chúa Nguyệt Hồ được tiến hành với những nghi lễ độc đáo.

Bài văn cúng dâng chúa Nguyệt Hồ được thể hiện qua hình thức hát văn. Người được chọn diễn xướng hát văn phải có giọng hát hay, đàn giỏi, gia đình không có tang bụi. Trong nghi thức thờ Mẫu ở đền bà chúa Nguyệt Hồ còn có lệ hầu bóng được diễn ra trong các dịp đầu năm và trong ngày lễ hội. Khách về lễ Mẫu và hầu bóng chủ yếu là khách thập phương từ Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hà Nội… tụ hội về đây để được dâng văn hầu chúa Nguyệt Hồ.

Hầu giá Chúa Nguyệt Hồ

Trong Tam Vị Chúa Mường thì bà Chúa Nguyệt là bà chúa bói danh tiếng bậc nhất và rất hay ngự đồng. Thông thường, khi có mở đàn Chúa Bói mà không thỉnh được cả Tam Vị Chúa Mường về ngự thì người ta thường hay thỉnh bà về chứng cả ba tòa chúa (Màu đỏ, màu xanh và màu trắng) còn bình thường thì chúa về chứng tòa Chúa Đệ Nhị màu xanh. Khi ngự đồng, chúa mặc áo xanh, múa mồi. Đôi khi chúa ngự về còn dùng lá trầu quả cau để xem bói, phán bảo trần gian.

Tiệc của Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ là ngày 15-16/2 âm lịch.

Các bản văn Chúa Nguyệt Hồ

Theo các tư liệu được tìm thấy, Tín Ngưỡng Việt đã sưu tầm được 2 bản văn Chúa Nguyệt Hồ.

Trích đoạn

Nhớ người con gái thôn quê
Thơ ngây nhưng đã phải đà nhất tâm
Sống âm thầm mồ côi cha mẹ
Gặp được thầy Quỷ Cốc tiên sinh

Một đời làm phúc quên mình
Tiên sinh làm phép đặt tên Nguyệt Hồ
Tiếng đồn cho tới Kinh Đô
Có Tiên Chúa Bói Nguyệt Hồ rất hay

Cửa nhà gia sự hôm nay
Đồng gia tín chủ Chúa Bà chỉ cho
Chúa truyền các ghế khỏi lo
Sắm danh sửa lễ làm tôi Chúa Bà

…

Xem đầy đủ các bản văn Chúa Nguyệt Hồ

Trên đây là toàn bộ những thông tin quan trọng giúp các bạn tìm hiểu đầy đủ – chi tiết về Chúa Nguyệt Hồ.

Bài viết được thực hiện bởi Tín Ngưỡng Việt dựa theo các nguồn tài liệu:

Sách Tín Ngưỡng Tam Tứ Phủ và Thờ Thánh ở Việt Nam – Biên soạn TS Bùi Hùng Thắng
Các nguồn tài liệu từ Internet

Xin trân trọng cám ơn!

Tham khảo thêm

Xem thêm thần tích Hệ Thống Nữ Thần Phối Thờ Cùng Tứ Phủ: