Ngũ Vị Tôn Quan : Ngũ Vị Quan Lớn trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ

Nguyễn Hưng
01/11/2023

Sau hàng Mẫu là Ngũ Vị Tôn Quan (hàng Quan), gọi tên từ Quan Đệ Nhất đến Quan Đệ Ngũ.

Mục lục

Ngũ Vị Tôn Quan là ai ?

Ngũ Vị Tôn Quan là năm vị quan lớn sau hàng Mẫu gồm Quan Lớn Đệ Nhất, Quan Lớn Đệ Nhị, Quan Lớn Đệ Tam, Quan Lớn Đệ Tứ và Quan Lớn Đệ Ngũ. Trách nhiệm của Ngũ Vị Tôn Quan là thay mặt Mẫu cai quản 4 cõi Thiên – Địa – Thủy – Nhạc.

Ngũ Vị Tôn Quan là con Ngọc Hoàng Thượng Đế, nhiều lần được giáng sinh hạ giới cứu giúp đất nước. Bản thần tích phổ biến nhất về ngũ vị tôn ông cùng giáng trần một lúc là bản thần tích Đền Đồng Bằng. Bản thần tích đó nói rằng Ngũ Vị Tôn Ông giáng hạ vào nước Nam vào thời Vua Hùng vương thứ 18 là Hùng Duệ Vương.

Ngũ Vị Tôn Ông đã giáng hạ làm 5 vị tướng trong số 10 vị tướng để giúp Vĩnh Công – Vua Cha Bát Hải Động Đình đánh giặc ngoại xâm trên 8 cửa biển. Vì vậy mà có quan điểm rằng Ngũ Vị Tôn Quan là con của Ngọc Hoàng Thượng Đế giáng hạ xuống làm tướng phù giúp Vua Cha Bát Hải Động Đình, nhưng cũng một số quan điểm gần gũi hơn thì coi Ngũ Vị Tôn Quan là con của Vua Cha Bát Hải Động Đình.

Khái quát thần tích Ngũ Vị Tôn Quan

Cùng Tín Ngưỡng Việt tìm hiểu một cách khái quát về thần tích của Ngũ Vị Tôn Quan:

1. Đệ Nhất Tôn Quan

Đệ Tam Tôn Quan – Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên vốn là con trai cả của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình, được coi là Ông Lớn cai quản Thượng Thiên. Tương truyền ông là Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung, được sắc phong ngôi Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, quản cai tam giới đình thần văn võ. Nhưng ông không giáng trần.

Quan Đệ Nhất cũng ít khi về ngự đồng, chỉ những dịp có đại sự như: mở phủ, tạ phủ, hầu xông đền xông điện thì quan mới về ngự đồng. Khi ngự đồng, ông mặc áo đỏ thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ điệp trạng mã. Thông thường khi khai đàn mở phủ, người ta phải thỉnh Quan Đệ Nhất về để pháp sư tuyên sớ điệp sau đó quan phê sớ, phú huý, công cứ rồi tuyên bố khai đàn mở phủ, hoặc quan lớn ngài còn “điểm dấu thánh”, cũng có khi Quan Đệ Nhất chỉ về biên sớ sau đó truyền cho các quan sau mở phủ nhưng cũng có khi chính quan lớn về khai giếng mở hồ Thiên Phủ (tức mở phủ Thượng Thiên).

Tìm hiểu thần tích Quan Lớn Đệ Nhất đầy đủ chi tiết hơn.

2. Đệ Nhị Tôn Quan

Đệ Nhị Tôn Quan – Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn vốn là con trai thứ hai của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ông theo lệnh Vua Cha, hạ phàm đầu thai vào Hoàng Cung (có sách nói là ông hạ phàm ngày mồng ba tháng mười một năm Ất Dậu vào một nhà quý tộc) ngày mồng mười tháng mười một năm Bính Dần, ông là người văn võ toàn tài, thông minh chính trực, được khắp muôn nơi ngưỡng mộ, các vương tôn công tử đều thuận tình đến làm học trò.

Đến khi về chầu Thiên Đình, ông lại được giao quyền giám sát quản cai Sơn Lâm, Thượng Ngàn, ông giáng thế ban phúc cho dân, khi dân chúng bị hạn hán, cầu đảo ông thì lập tức có mưa thuận gió hòa.

Quan Đệ Nhị là một trong ba vị quan lớn rất hay ngự về đồng. Khi ngự đồng, ông mặc áo xanh (xanh lá cây) thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ và múa kiếm. Khi khai đàn mở phủ, người ta thỉnh Quan Đệ Nhị về chứng đàn Nhạc Phủ. Ngoài ra vào những dịp đại lễ (như mở phủ khai đàn, tạ phủ…), trước ngày làm lễ, người ta thường thỉnh Quan Đệ Nhị về thanh tra giám sát đàn mã đền phủ.

Xem chi tiết thần tích Quan Đệ Nhị

3. Đệ Tam Tôn Quan

Theo thần tích và các bản văn chầu, Quan Đệ Tam là co vua Thủy quốc, có công giúp vua Hùng đánh giặc ngoại xâm. Sau khi Qua Lớn thác hóa, nhân dân ở Yên Lạc, xã Mộc Nam, Huyện Duy Tiên, Hà Nam và Xích Đằng, Lam Sơn, TP Hưng Yên lập đền Linh Giang và Xích Đằng để thờ phụng Ngài.

Khi ngự đồng, ông mặc áo trắng thêu rồng, hổ phù, mạng trắng, đai trắng; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sở điệp và ông múa đôi song kiếm, ngự tọa, hiến tửu thuốc, nghe văn, chứng lễ, phản truyền nhân gian.

Khi có đại tiệc khai đàn mở phủ, người ta thỉnh quan về chứng đàn Thoải Phủ.

4. Đệ Tứ Tôn Quan

Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai vốn là con trai thứ tư của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Được vua cha giao quyền trấn giữ đồng bằng địa linh, khâm sai tứ phủ (có người cho rằng, trong các quan thì ông trấn ở trung tâm trời đất), tuy thế nhưng ông thường ngự trên Thiên Đình, biên chép sổ sách sinh tử, chầu chực bên bệ ngọc bàn loan. Cũng như Quan Đệ Nhất, Quan Đệ Tứ không giáng trần.

Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai ít khi giáng đồng nhất, cũng chỉ khi nào có đại lễ mới thỉnh ông về. Khi ngự đồng ông mặc áo vàng thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương khai quang rồi chứng sớ điệp. Thông thường, khi mở phủ khai đàn, người ta mới hay thỉnh Quan Đệ Tứ về để chứng đàn Địa Phủ.

Xem đầy đủ hơn về Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai

5. Đệ Ngũ Tôn Quan

Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh là con trai thứ năm của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ông cũng giáng dưới thời Hùng Định Vương (Hùng Triều Thập Bát), trong một gia đình ở phủ Ninh Giang (nay là Hải Dương), ông cũng là vị tướng quân tài ba kiêm lĩnh thuỷ bộ, được giao quyền trấn giữ miền duyên hải sông Tranh. Ông đã lập được nhiều công lao to lớn nên được sắc phong công hầu.

Trong hàng Ngũ Vị Tôn Ông, cùng với Quan Lớn Đệ Tam, Quan Lớn Đệ Ngũ cũng là một vị quan lớn danh tiếng hết sức lẫy lừng, được nhân dân xa gần tôn kính phụng thờ. Tuy trong hàng Năm Toà Ông Lớn, ông được thỉnh cuối cùng nhưng lại hay ngự về đồng nhất. Khi ngự đồng ông mặc áo lam thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ tán đàn rồi múa thanh long đao. Khi có đại đàn mở phủ hay bất cứ lễ tiệc nào, sau khi thỉnh các quan lớn về, đều phải đợi đến khi giá Quan Lớn Đệ Ngũ về chứng một lần hết tất cả các đàn mã sớ trạng rồi mới được đem đi hoá.

Thần tích Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh đầy đủ nhất

Nhiệm vụ của Ngũ Vị Tôn Quan trong Tín ngưỡng Tam Tứ Phủ

Quan Lớn Đệ Nhất

Ngài trực tiếp hầu cận bên phải đền vua cha Bát Hải Động Đình (đền Đồng Bằng) thay quyền và đại diện cõi nhân gian, thừa hành Tam giới, tâu đối tội phúc nhân danh cõi thượng thiên (trên trời).

Quan Lớn Đệ Nhị

Quan Đệ Nhị được giao quyền giám sát và cai quản Sơn Lâm Thượng Ngàn. Khi gặp hạn hán, mất mùa, nhân dân cầu đảo Quan Đệ Nhị thì Ngài giáng thế để ban phúc cho nhân dân, cho mưa thuận gió hòa

Quan Lớn Đệ Tam

Là người cầm cân nảy mực, thông tri Tam Giới, quyền cai các thanh đồng đạo quan

Quan Lớn Đệ Tứ

Ông trấn giữ đồng bằng Địa linh và không giáng trần, được vua cha giao quyền trấn giữ đồng bằng địa linh, khâm sai tứ phủ. Biên chép sổ sách sinh tử, chầu chực bên bệ ngọc bàn loan

Quan Lớn Đệ Ngũ

Ngọc Hoàng ban cho Ngài thống lĩnh thiên địa binh, thay quyền tam tứ phủ đại diện cho con người (nhân vi chúa tể), thu chấp kim ngân tài mã, giải oan nghiệp sớ cho trần gian.

Văn khấn Ngũ Vị Tôn Quan

Con niệm Nam mô A di đà phật (3 lần)

Hương tử chúng con thành tâm

Kính lạy: Tam tòa Đức Thánh Mẫu

Kính lạy: Ngũ Vị Tôn Quan cộng đồng các quan.

Hôm nay là ngày …. nhằm tiết (Xuân, Hạ, Thu, Đông) thiên cát nhật

Tín chủ con là ……………………………

Ngụ tại:……………………………

Cùng toàn thể gia chung nhất tâm nhất lễ đến trước cửa Ngũ Vị Tôn Quan cộng đồng các quan, nhất tâm nhất lễ một lòng một dạ chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái. Nhất tâm kính lễ kính dâng lên Ngũ Vị Tôn Quan cộng đồng các quan, cúi xin các quan cứu độ, gia hộ độ trì cho toàn thể gia chung chúng con già được mạnh khỏe, trẻ được bình an, cầu tài được tài, cầu lộc được lộc, cầu bình an được bình an. Cúi xin Ngũ Vị Tôn Quan cộng đồng quan lớn che chở cho chúng con bốn mùa được bình an tứ thời được thanh tâm an lạc.

Nam mô a di đà phật! (3 lần)

Trên đây là toàn bộ những thông tin quan trọng giúp các bạn tìm hiểu đầy đủ – chi tiết về Ngũ Vị Tôn Quan.

Bài viết được thực hiện bởi Tín Ngưỡng Việt dựa theo các nguồn tài liệu:

Sách Tín Ngưỡng Tam Tứ Phủ và Thờ Thánh ở Việt Nam – Biên soạn TS Bùi Hùng Thắng
Sách Đạo Mẫu Việt Nam – Ngô Đức Thịnh
https://phuday.com/
https://taodan.com.vn/

Hình Ảnh: