Chùa Châu Long (Ba Đình – Hà Nội)

Chùa Châu Long, còn được gọi là Châu Long Tự, trước đây nằm ở thôn Châu Long, tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận, phủ Hoài Đức cũ. Trong thời kỳ thuộc Pháp, cổng chùa đã mở ra đường Châu Long. Ngày nay, cổng mới của chùa nằm tại số 112 phố Trấn Vũ, phường Trúc Bạch, quận Ba Đình, Hà Nội.

Lịch sử Chùa Châu Long

Theo sách “Tây Hồ Chí”, chùa Châu Long có liên quan đến một công chúa thuộc thời Trần, là con gái của vua Trần Nhân Tông, tên là Khiết Cô. Công chúa đã xuất gia và tu học tại đây từ khi còn nhỏ. Một số năm sau, vua muốn công chúa kết hôn nhưng cô không chấp nhận và đã trốn đến chùa Linh Ẩn ở châu An Sinh (Đông Triều), tu hành tại một xóm nhỏ gần một dòng suối.

Sau khi công chúa qua đời, các môn đồ đã xây dựng tháp mộ tại Châu Long Tự. Trong chùa này, có đặt tượng thờ và sắc phong cho công chúa, được gọi là Linh Thông Công Chúa. Ngôi tháp trên đất vườn chùa đã trở thành chợ Châu Long vào thế kỷ 20. Ngày nay, cả tháp và tượng đều đã không còn tồn tại.

Trên tấm bia còn sót lại trong chùa, được khắc vào năm Tân Sửu (1901) thời vua Thành Thái, có ghi chú “Long Châu sơn cổ danh thắng dã, sơn thượng hữu tự, nhân danh yên cựu vô bi ký, bất tri sáng tự hà đại”, tạm dịch là “Núi Châu Long, một danh thắng cổ, trên núi có một ngôi chùa, mang tên Châu Long, trong tĩnh lặng và yên bình”.

Vào cuối thế kỷ 20, chùa Châu Long đã chứng kiến những trận chiến khốc liệt trong quá trình bảo vệ khu vực Ba Đình. Năm 1967, phi công Mỹ (sau này trở thành thượng nghị sĩ) John McCain phải nhảy dù xuống hồ Trúc Bạch sau khi máy bay của ông bị bắn hạ. Đêm 21-12-1972 bom B52 đánh trúng nhà máy điện Yên Phụ, một đoạn ống khói lớn đã rơi xuống các quầy bán rau của chợ Châu Long, cách cổng chùa chỉ vài chục bước.

Kiến trúc Chùa Châu Long

Chùa Châu Long đã trải qua nhiều lần sửa chữa và tu bổ. Đặc biệt, trong thời kỳ phong kiến cuối cùng, chùa đã được tu tạo vào năm Mậu Thìn Gia Long (1808), năm Tân Sửu Thành Thái (1901) và năm Nhâm Thân Bảo Đại (1932). Do đó, ngôi chùa hiện tại mang phong cách nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn.

Cổng chùa hướng về phía tây, nhìn ra hồ Trúc Bạch. Sân trước chùa khá nhỏ, trang trí với các tháp và đèn đá bên cạnh lư đồng, tạo nên một không gian hạn chế. Hai bên sân có cửa ngách, được che chắn bằng hai tầng mái giả lợp ngói ống. Tất cả các tên và câu đối chữ Hán trên cổng và cửa đều được khắc chạm nổi. Cửa bên trái mở ra một khoảnh sân nhỏ hơn, cả hai sân đều được bao bọc bởi một bức tường thấp. Khuôn viên của chùa đã bị chiếm đóng nhiều, và cảnh quan bên ngoài cũng bị che khuất bởi các tòa nhà mới cao lớn.

Tòa tiền tế nằm trên một thềm cao, gồm ba gian hai dĩ, với các bia hậu được gắn ở hai bức tường đầu hồi. Trên cửa chính, có khắc chữ Triện rất đẹp. Hai bên điện chính có Hộ pháp canh lối vào đốt hương và hậu cung. Những tam bảo không lớn nhưng lại có nhiều bức tượng độc đáo. Trong chùa còn có các nhà thờ Tổ và thờ Mẫu.

Chùa Châu Long còn lưu giữ nhiều tác phẩm điêu khắc và thư pháp trên các trụ biểu và mảng gỗ. Toàn bộ hệ thống cửa võng và hương án được khắc chạm với các hình tứ linh, chim muông, hoa lá, mây lửa, kỷ hà… Đặc biệt, pho tượng Thích Ca sơ sinh nhỏ nhắn và hình chạm Cửu Long đã tạo ra một sáng tạo tuyệt đẹp. Tượng Đức Thế Tôn cũng thuộc loại hiếm thấy và tinh xảo trong hệ thống

Xem thêm các Chùa khác tại quận Ba Đình

• Chùa Am Cây Đề
• Chùa Bát Tháp (chùa Vạn Bảo)
• Chùa Hòe Nhai
• Chùa Kim Mã (chùa Kim Sơn)
• Chùa Một Cột
• Chùa Ngũ Xã