Bắc Đế Trấn Vũ, còn được gọi là Huyền Vũ Thánh Quân, Chân Vũ Thánh Quân, Bắc Cực Hữu Thánh Chân Nhân, là một vị thần quan trọng trong Đạo giáo Trung Quốc và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Ngài được xem là vị thần cai quản phương Bắc, chế ngự thủy thần và xua đuổi tà ma.
Theo truyền thuyết, vào năm 1118, Hoàng đế Tống Huệ Tông đã làm lễ cầu xin Bắc Đế Trấn Vũ hiện thân. Giữa buổi lễ, trời đất tối sầm, xuất hiện rùa và rắn, sau đó là một luồng sấm sét và bàn chân khổng lồ trước cổng cung điện. Cuối cùng, thần hiện nguyên hình là một người cao lớn, uy nghi, tay cầm gươm, đứng trên lưng rùa, rắn quấn quanh. Tống Huệ Tông, vốn là một họa sĩ tài ba, đã vẽ lại chân dung ngài, và bức chân dung này trở thành hình mẫu cho các bức tượng thờ Bắc Đế Trấn Vũ sau này.
Bắc Đế Trấn Vũ thường được miêu tả với hình tượng uy nghiêm, đầu đội mũ, mặc áo giáp, chân trần, tay cầm kiếm, đứng trên lưng rùa và rắn. Hình ảnh này được giải thích theo nhiều cách khác nhau. Có người cho rằng rùa và rắn là thiên tướng dưới quyền ngài, cũng có người cho rằng đó là quỷ dữ bị ngài chinh phục.
Tại Hội An, Bắc Đế Trấn Vũ được thờ phụng trang trọng tại Chùa Cầu, một công trình kiến trúc độc đáo bắc qua lạch nước nối liền hai phố Trần Phú và Nguyễn Thị Minh Khai. Tương truyền, Chùa Cầu được xây dựng vào thế kỷ 17 và người Minh Hương đã lập ngôi chùa trên cầu để thờ Bắc Đế Trấn Vũ vào năm 1653.
Ban đầu, tượng Bắc Đế Trấn Vũ ở Chùa Cầu được tạc bằng gỗ mít, không sơn màu. Trải qua thời gian và những biến động của lịch sử, bức tượng gốc đã bị hư hại. Hiện nay, tượng được thờ tại Chùa Cầu là bức tượng phục chế, được sơn màu và có một số điểm khác biệt so với tượng gốc.
Việc thờ phụng Bắc Đế Trấn Vũ ở Hội An gắn liền với tín ngưỡng trị thủy. Hội An là vùng đất thường xuyên bị lũ lụt, người dân mong muốn vị thần có khả năng chế ngự thủy thần sẽ bảo vệ họ khỏi thiên tai, mang lại cuộc sống bình yên và thuận lợi.
Tìm hiểu chi tiết hơn về các Tín ngưỡng tại Hội An
Trước đây, cộng đồng người Minh Hương ở Hội An tổ chức lễ cúng Long Chu vào ngày 20 tháng 7 Âm lịch hàng năm để tôn vinh Bắc Đế Trấn Vũ. Lễ hội này bao gồm đám rước thuyền rồng qua các phố, kèm theo tiếng nhạc bát âm, kèn, trống rất náo nhiệt.
Tín ngưỡng thờ Bắc Đế Trấn Vũ là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân Hội An, đặc biệt là cộng đồng người Hoa. Nó phản ánh sự giao thoa văn hóa và khát vọng của con người về một cuộc sống bình an, mưa thuận gió hòa.
Nguyễn Hưng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Mang trong mình lòng đam mê tìm hiểu văn hóa truyền thống, anh dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với anh, tín ngưỡng không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Trên hành trình khám phá, Nguyễn Hưng luôn nỗ lực nghiên cứu, chắt lọc và chia sẻ những kiến thức bổ ích về tín ngưỡng Việt Nam đến với độc giả.