Cô Bé Cây Xanh chi tiết thần tích và bản văn hay nhất được dùng để hát thờ và hầu giá Cô được Tín Ngưỡng Việt sưu tầm.
Cô Bé Cây Xanh là thánh cô bản đền bản cảnh được phối thờ vào hệ thống thần linh Tứ phủ. Theo truyền thuyết, thời Hùng Vương thứ 18, Tản Viên Sơn Thánh (con rể Hùng Vương) có một người con gái thông minh, xinh đẹp, văn võ toàn tài, huý là La Bình hay còn gọi là Cô Bé.
Cô đi đến đâu, mưa tạnh, rét ngừng, muông thú vua đến giao duyên làm bạn. Vua đã phong hiệu cho nàng là “Thượng ngàn công chúa cai quản các cõi rừng của Nam Giao”. Từ đó, Cô Bé trở thành bà chúa của rừng xanh. Một hôm, Thượng Ngàn công chúa hạ giá se mây thăm thú đại ngàn.
Từ trên trời cao, nàng nhìn xuống Lô giang, dòng sông khúc quanh khúc lượn, ghềnh đá chênh vênh, trăng gác đầu non hắt hiu ánh vàng trải xuống dòng sông mềm như dải lụa. Thấy phong cảnh hữu tình, nàng hạ giá nghỉ lại nơi đây.
Đêm ấy, người dân trong làng đều mộng thấy có một thần nữ dung nhan ngời ngợi, đầu đội mũ xanh, thắt lưng xanh, khoác áo choàng xanh lộng lẫy giáng ngự bên hồ, muông thú khắp nơi kéo về mở hội xao động cả vùng sơn cước.
Sáng ra, ai cũng kể lại giấc mộng đêm qua, rồi cùng nhau đến nơi xem xét. Lạ thay, nơi đây chỉ còn lại một cây xanh, thân rễ đan xen, cành lá rủ xuống giống như động tiền thiên hình vạn trạng. Thấy sự kỳ lạ, mọi người mang hương hoa đến vái lạy, rồi lập một am nhỏ tại gốc cây để tuần rằm nhang khói.
Thời gian trôi đi, cây xanh đã phủ kín am thiêng, thấy không tiện cho việc thờ phụng lâu dài, người dân trong vùng đã dâng lễ xin Bà chúa Thượng ngàn cho lập đền thờ trong khu vực cây xanh như hiện nay…
Đền ngự trong khuôn viên khoảng 600m , lưng tựa vào núi, xa xa sơn thuỷ uốn khúc, long hổ ôm quanh, hồ lớn trước mặt. Kiến trúc độc đáo của ngôi đền được tạo nên bởi lớp lớp cây xanh, cành lá xum xuê, rễ buông như xà long uốn khúc. Kỳ lạ là những chiếc lá của hàng cây bốn mùa đều non tơ, xanh thẫm.
Người dân trong vùng kể lại: “Ban ngày đố ai nhìn thấy chiếc lá vàng rơi rụng dưới thềm sân, hoạ chăng chỉ có về đêm…”.
Đền Cảnh Xanh được dựng theo hình chữ Đinh, gồm toà tiền đường và hậu cung, mái được đắp nổi rồng chầu mặt nguyệt với bốn đầu đao cong vút cánh điệu. Trong đền hiện còn lưu giữ một số hiện vật có giá trị, như quả chuông đồng cổ, 3 bức đại tự bằng chữ Hán và 5 đạo sắc thời Nguyễn.
Lễ chính đền vào ngày 18 tháng Giêng âm lịch; ngày mùng 3 tháng Tư lễ vào hè; ngày 3 tháng Bảy lễ ra hè; ngày 20 tháng Tám giỗ Đức Thánh Trần; ngày 10 tháng Chạp lễ tất niên.
Ai về suối mỡ Bắc Giang
Ghé thăm cô bé cảnh xanh ngự đền
Đền cô bé nhỏ xinh xinh
Hàng cây tươi tốt oai linh thuở nào.
Cô Bé Cây Xanh Bắc Giang được thờ chính tại Đền Cô Bé Cây Xanh, nằm trong Khu Du lịch Tâm linh Suối Mỡ thuộc địa phận xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam, cách thành phố Bắc Giang khoảng 32km về phía Đông Bắc.
Đền thờ cô bé cây xanh là một ngôi đền nhỏ, nhưng uy nghi, rất mực linh thiêng. Cung thờ chính bản đền là thờ Cô bé Cây Xanh. Phía sau tượng thờ của Cô là Tam Tòa Thánh Mẫu. Cô Bé Cây Xanh choàng xiêm y màu xanh, đầu vấn khăn xanh cài trâm hoa, ngự trong khám sơn son thiếp vàng.
Nghe nói đền Cô Bé Cây Xanh là một ngôi đền khá linh thiêng. Nếu ai có dịp qua khu du lịch tâm linh Suối Mỡ nên ghé qua đền Cô bé Cây xanh để xin lộc Cô. Để xin cho tươi như lá, tốt như hoa.
Dưới đây là 2 bản văn chầu hay nhất thường được dùng hát thỉnh vào ngày tiệc hoặc hầu giá Cô:
Mùa xuân cô hái hoa đào
Dâng chầu Đệ Nhất, chầu bà ban khen
Hạ về cô hái hoa sen
Dâng chầu Đệ Nhị Đông Cuông Thượng Ngàn
Thu về cô hái hoa lan
Dâng chầu Ba Thoải Thác Hàn Thuỷ Cung
Đông sang cô hái hoa hồng
Dâng chầu Đệ Tứ Tuỳ Tòng Khâm Sai
Tiên cô hái đoá hoa nhài
Dâng chầu Năm Suối quản cai Thượng Ngàn
Tiếng đồn cô bé anh linh
Lên trên núi thượng hiện hình hái hoa
Thương đồng chẳng quản đường xa
Mưa rừng sấm chớp cưỡi mây bay về
Tiên cô về đền đây giá ngự
Cho các thanh đồng thoả nỗi chờ mong
Đêm đông thấy ánh trời hồng
Cây xanh nhớ núi sông sâu nhớ thuyền
Sông nhớ thuyền đò nghiêng bến ngả
Cô thương thanh đồng lòng dạ xốn xang
Dù ai ra bắc vào nam
Đường xa không quản gian nan ngại gì
Cô ngại gì đường xa cách trở
Cô giáng ngự đồng đẹp như hoa nở giữa mùa xuân
Hát lên cho vang vọng núi rừng
Cho chim bay về tìm tổ cho các thanh đồng xích lại gần nhau
Người đi trước đợi người theo sau
Đừng nên chia sẽ thêm sầu lòng cô.
Trên Bát ngát trăm hoa đua nở
Kẻ ngược xuôi qua lại cúc cung
Chơi đâu thời đó vui mừng
Dạy chim oanh hót dạy người rừng bán buôn
Có phen dạy vượn ru con
Con kêu con hót nỉ non buồn rầu
Một đàn cầm thú bảo nhau
Con kêu con hót con tâu con quỳ
Con bay trước cửa rù rì
Giọng như chim sáo tì ti tình là
Dạo chơi khắp hết gần xa
Đêm đem biến hiện vào ra cửa rừng
Phép màu lục trí thần thông
Lầu hồng phủ tía thánh cung ra vào
Đêm đêm gác tía võng đào
Cây xanh mắc vòng cành cao cợt cười
Quở đến ai trong dạ bồi hồi
Ruột gan nóng sốt như sôi như bào
Đặt mình là thấy chiêm bao
Đã hay đau ốm lại hao tốn tiền
Biết ra thời nhẹ như tên
Nếu mà không biết như thuyền bỏ neo
Quở cho trăm chứng hiểm nghèo
Khi thời lội suối lúc trèo lên cây
Làm cho lòng dạ vơi rầy
Cơm ăn chẳng được nước rầy cầm hơi
Thuốc vào lại vã mồ hôi
Phép thành uy trời khôn đổi được đâu
Còn ai trốn tránh chưa hầu
Biết danh Cô Bé phải mua về đền
Đôi hài quả nón dâng lên
Tiến về thánh phủ, trình lên bơ tòa
Độ người đi nụ về hoa
Đi tươi về tốt đi xa về gần
Ai thời có phúc cho phần
Thay quyền vương mẫu câm cân cõi phàm
Thương ai núi ngọc non vàng
Cho buôn may bán đắt nhẹ nhàng thảnh thơi
Cô lại cho tài lộc hơn người
Phúc cao thọ hưởng đời đời ấm no
Tâm thành khấn nguyện cô cho
Nhớ mà trả lễ đừng vờ quên đi
Muốn quên cô để cho quên
Một lần không giả cô bắt đền ba
Tiên cô vốn tính hay là
Trần gian không biết cô đà trêu chơi
Giận ai cô chẳng chả nhời
Làm tôi Cô Bé Thượng suốt đời thành tâm
Ba mươi mùng một hôm rằm
Hương hoa lễ vật thành tâm đảo cầu
Hôm nay tiến bản văn chầu
Khuông phù đệ tử sở cầu tòng tâm.
Trên đây là thần tích và các bản văn chầu Cô Bé Cây Xanh đã được Tín Ngưỡng Việt sưu tầm, biên soạn để gửi đến các Bạn.
Tham khảo thêm
Xem thêm thần tích Cô Bản Đền Bản Cảnh
Nguyễn Hưng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Mang trong mình lòng đam mê tìm hiểu văn hóa truyền thống, anh dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với anh, tín ngưỡng không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Trên hành trình khám phá, Nguyễn Hưng luôn nỗ lực nghiên cứu, chắt lọc và chia sẻ những kiến thức bổ ích về tín ngưỡng Việt Nam đến với độc giả.