Chùa Xã Đàn (Kim Yên Tự – Đống Đa, Hà Nội)

Chùa Xã Đàn, còn được gọi là Kim Yên Tự, tọa lạc tại ngách 106, ngõ Xã Đàn 2, phường Nam Đồng, quận Đống Đa, Hà Nội. Chùa nằm trên đất thôn Xã Đàn xưa, nơi từng có đàn Xã Tắc được xây dựng từ thời Lý Thái Tông (1048) để tế lễ Hậu Thổ và Thần Nông.

Chùa Xã Đàn không chỉ là một di tích lịch sử văn hóa quan trọng mà còn là nơi thờ phụng Bảo Hoa công chúa, một nhân vật lịch sử được tôn kính.

Lịch sử Chùa Xã Đàn

Chùa Xã Đàn có lịch sử lâu đời, gắn liền với sự hình thành và phát triển của kinh thành Thăng Long xưa. Theo sử sách, chùa được xây dựng cùng thời với đàn Xã Tắc vào năm 1048. Trải qua nhiều thế kỷ, chùa đã được trùng tu và mở rộng nhiều lần. Tấm bia đá cổ nhất trong chùa có niên đại từ năm 1520, cho thấy chùa đã tồn tại và được trùng tu từ thời Lê Chiêu Tông.

Chùa Xã Đàn còn có ý nghĩa đặc biệt khi thờ phụng Bảo Hoa công chúa, người được cho là chị của Lý Thường Kiệt và có công lớn trong việc đánh Tống, bình Chiêm. Sau khi bà mất, nhân dân đã lập đền thờ và tôn bà làm thành hoàng làng. Sau này, việc thờ cúng bà được chuyển vào nhà Mẫu của chùa Xã Đàn.

Kiến trúc và di sản Chùa Xã Đàn

Chùa Xã Đàn mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống Việt Nam. Chùa chính có hình chuôi vồ, quay hướng đông nam, với tiền đường rộng 5 gian và thượng điện 4 gian. Năm bộ vì của thượng điện có 3 dạng kết cấu khác nhau, thể hiện sự đa dạng và tinh tế trong kiến trúc cổ.

Bên cạnh chùa chính, còn có nhà Tổ, nhà Mẫu và nhà khách. Nhà Tổ có 6 pho tượng thờ các vị sư trụ trì đã mất, trong khi nhà Mẫu thờ Bảo Hoa công chúa.

Chùa Xã Đàn còn lưu giữ nhiều di sản quý giá, bao gồm một quả chuông đồng từ thời Nguyễn, cột đá thời Lý, các viên gạch vồ từ thế kỷ 15-16 và nhiều pho tượng Phật giáo có giá trị nghệ thuật cao.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, chùa Xã Đàn đã được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia vào năm 1990, góp phần làm phong phú thêm di sản văn hóa của Thủ đô Hà Nội.