Văn Miếu – Quốc Tử Giám là một quần thể kiến trúc di tích lịch sử văn hóa hàng đầu của Hà Nội và cả nước, được xây dựng vào năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông. Đây không chỉ là nơi thờ phụng Khổng Tử và các bậc hiền triết Nho học mà còn là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, có vai trò quan trọng trong việc đào tạo nhân tài cho đất nước qua nhiều thế kỷ.
Văn Miếu ban đầu được xây dựng để thờ Khổng Tử, Chu Công và tứ phối của Nho giáo. Năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho xây dựng Quốc Tử Giám bên cạnh Văn Miếu, tạo thành một quần thể kiến trúc phục vụ cho cả việc thờ cúng và giáo dục.
Trải qua các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn, Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã được mở rộng và tu sửa nhiều lần. Đặc biệt, dưới thời Lê Thánh Tông, việc giáo dục và thi cử đạt đến đỉnh cao, với việc khắc bia tiến sĩ để tôn vinh những người đỗ đạt cao trong các kỳ thi.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám có quy mô rộng lớn, bao gồm nhiều công trình kiến trúc độc đáo như hồ Văn, Văn Miếu môn, Đại Trung môn, Khuê Văn Các, giếng Thiên Quang, bia Tiến sĩ, Đại Thành môn, khu điện thờ và nhà Thái Học.
Khuê Văn Các, một công trình kiến trúc biểu tượng của Hà Nội, là nơi xưa kia các sĩ tử họp bình văn thơ. Giếng Thiên Quang, với ý nghĩa tượng trưng cho sự tinh thông và trí tuệ, là một điểm nhấn khác trong quần thể di tích. Đặc biệt, 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới, ghi dấu những thành tựu của nền giáo dục Việt Nam thời phong kiến.
Ngày nay, Văn Miếu – Quốc Tử Giám không chỉ là một điểm đến tâm linh và văn hóa mà còn là một địa chỉ du lịch nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Đây là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử, văn hóa và giáo dục quý báu của dân tộc, đồng thời là nguồn cảm hứng cho các thế hệ người Việt Nam tiếp tục phấn đấu và học tập.