Hội An không chỉ là nơi lưu giữ những kiến trúc cổ kính, những nét sinh hoạt truyền thống mà còn là vùng đất phản ánh sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo. Các hình thức tín ngưỡng dân gian cùng những tôn giáo lớn như Phật giáo, Công giáo, Tin Lành… đều hiện diện ở đây, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa phong phú cho đô thị cổ.
Người Hội An chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Việt Nam với tục thờ cúng tổ tiên và các vị thần linh. Mỗi gia đình đều có bàn thờ tổ tiên, nơi con cháu tưởng nhớ và tri ân công đức của ông bà, cha mẹ. Bên cạnh đó, người dân còn thờ cúng các vị thần linh như thần Bếp (bảo vệ bếp lửa), thần Giếng (cai quản nguồn nước), thần Cổng (trông coi cửa nhà)… để cầu mong sự bình an, may mắn cho gia đình.
Một tín ngưỡng đặc biệt ở Hội An là tục thờ Ngũ tự gia đường, thể hiện sự kết hợp giữa tín ngưỡng thờ tổ tiên và thờ thần linh. Ngũ tự gia đường gồm 5 vị thần: thần Bếp, thần Giếng, thần Cổng, Tiên sư (vị thần phù hộ cho gia đình) và Cửu Thiên Huyền Nữ (nữ thần cai quản sự sống). Mỗi vị thần đều có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và mang lại may mắn cho gia đình.
Xem thêm bài viết tìm hiểu về các Hội quán ở Hội An
Trong hệ thống thần thánh đa dạng ở Hội An, Quan Công là vị thần được người dân đặc biệt tôn kính. Hình tượng Quan Công – vị tướng trung nghĩa thời Tam Quốc – được thờ phụng ở nhiều nơi, từ các miếu thờ lớn như miếu Quan Công trên đường Trần Phú đến các bàn thờ nhỏ trong gia đình. Người dân tin rằng Quan Công sẽ bảo vệ họ khỏi những tai ương, mang lại sự bình an và thịnh vượng.
Phật giáo là tôn giáo có ảnh hưởng lớn nhất ở Hội An. Nhiều ngôi chùa cổ kính với kiến trúc độc đáo được xây dựng từ thế kỷ 17, 18 như chùa Chúc Thánh, chùa Phước Lâm, chùa Vạn Đức… là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của đông đảo người dân. Bên cạnh đó, nhiều gia đình dù không theo Phật giáo vẫn lập bàn thờ Phật tại nhà để cầu mong sự bình an, giải thoát.
Bên cạnh Phật giáo, Hội An còn là nơi sinh sống của các cộng đồng tôn giáo khác như Công giáo, Tin Lành, Cao Đài… Mỗi tôn giáo đều có những cơ sở thờ tự riêng, góp phần tạo nên sự đa dạng tôn giáo ở Hội An.
Các lễ hội truyền thống ở Hội An thường gắn liền với các tín ngưỡng dân gian và tôn giáo. Lễ hội Kỳ yên (lễ hội đình làng), lễ hội Long Chu (cầu mong sức khỏe), lễ hội nghinh Ông (tôn vinh cá Ông – vị thần bảo hộ ngư dân)… là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính đối với thần linh, cầu mong những điều tốt đẹp cho cuộc sống.
Tín ngưỡng và tôn giáo là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Hội An. Sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo, phong phú cho đô thị cổ, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới.
Nguyễn Hưng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Mang trong mình lòng đam mê tìm hiểu văn hóa truyền thống, anh dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với anh, tín ngưỡng không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Trên hành trình khám phá, Nguyễn Hưng luôn nỗ lực nghiên cứu, chắt lọc và chia sẻ những kiến thức bổ ích về tín ngưỡng Việt Nam đến với độc giả.