Bạn đã bao giờ thắc mắc về hình ảnh rùa cõng hạc quen thuộc nơi mái chùa cong vút hay trên những ban thờ linh thiêng? Không chỉ là nét đẹp kiến trúc, hình ảnh này còn ẩn chứa nhiều câu chuyện ý nghĩa, phản ánh nét đẹp văn hóa và tâm hồn người Việt.
“Thương thay thân phận con rùa
Lên đền đội hạc xuống chùa đội bia…”
Bước vào những ngôi đền, chùa linh thiêng, bạn sẽ bắt gặp hình ảnh rùa và hạc uy nghi, ẩn chứa một câu chuyện đầy sâu sắc. Hình ảnh ấy, như một lời khẽ thì thầm, đã truyền tải những số phận éo le, những nỗi niềm khôn nguôi của con người.
Người xưa, với trí tuệ và tâm hồn nhạy cảm, đã gửi gắm vào đó một thông điệp ý nghĩa. Hạc, loài chim thanh tao, tượng trưng cho sự tinh khiết, trường thọ, bay bổng, như chính những khát vọng vươn lên của con người. Rùa, với tấm lưng vững chãi, lại là biểu tượng cho sự kiên trì, bền bỉ, ẩn chứa những sức mạnh tiềm ẩn. Hạc chầu trên lưng rùa, một sự kết hợp độc đáo, như một lời khẳng định về sự hài hòa giữa trời và đất, giữa âm và dương, giữa những ước mơ cao đẹp và thực tại phũ phàng. Trong đó, ẩn chứa bao câu chuyện về những số phận long đong, những kiếp người bôn ba, những nỗi đau được giấu kín sau nụ cười…
Truyền thuyết về tình bạn của rùa và hạc là một câu chuyện đẹp đẽ, ẩn chứa bài học sâu sắc về lòng trung thành và sự giúp đỡ lẫn nhau. Rùa, sinh vật của biển cả, tượng trưng cho sự vững vàng, kiên trì, còn hạc, loài chim bay lượn trên trời cao, đại diện cho sự tự do, thanh tao. Dù khác biệt về môi trường sống, rùa và hạc vẫn là những người bạn thân thiết, cùng san sẻ những khó khăn, hoạn nạn. Khi lũ lụt ập đến, nước ngập lênh láng, rùa đã không ngại ngần đưa hạc đến nơi khô ráo, vượt qua hiểm nguy. Ngược lại, trong những mùa hạn hán khắc nghiệt, hạc cũng đã dang rộng đôi cánh, đưa rùa đến vùng đất có nước, giúp bạn mình thoát khỏi nguy cơ chết khát.
Tình bạn của rùa và hạc, như một lời nhắc nhở về lòng trung thành, sự tương trợ giúp đỡ, những giá trị cao đẹp trong cuộc sống. Câu chuyện không chỉ là một lời khẳng định về tình bạn, mà còn là lời khuyên chúng ta nên biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, nhất là khi gặp khó khăn, hoạn nạn.
Xưa kia, câu chuyện rùa cõng hạc không chỉ là biểu tượng của sự tương trợ mà còn ẩn chứa một truyền thuyết hấp dẫn về nguồn gốc lá cờ phướn bay trước chùa. Tương truyền, lá phướn ấy chính là hiện thân của một con rắn vong ân bội nghĩa.
Chuyện kể rằng, có một người nông phu tốt bụng đã cưu mang một con rắn nhỏ. Ngày qua ngày, ông chăm chỉ kiếm mồi nuôi nấng rắn lớn khôn. Nhưng rắn càng lớn, việc kiếm ăn càng khó khăn. Một ngày nọ, không tìm được thức ăn, người nông phu đành thú thật với rắn. Nào ngờ, thay vì cảm thông, rắn lại nổi cơn thịnh nộ, đòi ăn thịt ân nhân của mình.
Quá đau lòng trước sự bội bạc của rắn, người nông phu quyết định tìm đến các loài vật khác để phân xử. Hạc, với tấm lòng nhân hậu, đã lên án rắn là kẻ vong ân bội nghĩa. Rùa, tuy chậm chạp nhưng lại bênh vực rắn. Cuối cùng, họ tìm đến quạ – một vị quan tòa công minh. Quạ, sau khi nghe câu chuyện, đã trừng phạt rắn bằng cái chết.
Không cam lòng, hồn rắn bay đến cầu cứu Đức Phật. Nghe xong, Đức Phật đã đưa ra phán quyết cuối cùng: Hạc, vì tấm lòng nhân hậu, được đứng trên cao. Rùa, vì lời nói vô lý, phải bò dưới thấp. Rắn, vì tội vong ân, bị trừng phạt là đáng đời. Và quạ, vì đã thực thi công lý, được giao nhiệm vụ răn dạy muôn loài.
Từ đó, hình ảnh hạc đứng trên lưng rùa, quạ ngậm lá phướn (xác rắn) treo trước chùa đã trở thành biểu tượng nhắc nhở con người về lòng biết ơn và sự trừng phạt dành cho kẻ phản bội.
Mỗi câu chuyện được lưu truyền, mỗi hình tượng được khắc họa tại những chốn linh thiêng đều mang trong mình những ý nghĩa sâu xa, đa tầng. Dù được diễn giải theo muôn vàn cách khác nhau, chúng đều có chung một mục đích cao cả: soi đường chỉ lối cho con người hướng đến những giá trị chân thiện mỹ, vun đắp một cuộc sống tốt đẹp và ý nghĩa hơn