Đình Ba Dân là đình của 3 làng Cổ Điển, Cương Ngô, Đông Phù, thuộc xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì, Hà Nội thờ Nguyễn Phục, Nguyễn Bố, Nguyễn Bặc, công chúa Quế Dương.
Nguyễn Bặc ( 924 – 979 ) quê xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình cùng quê và kết nghĩa anh em với Đinh Bộ Lĩnh, cùng Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn sứ quân kéo dài trong 24 năm (từ 944 đến 968).
Ông Là một tướng tài ba bậc nhất, ông được Vạn Thắng Vương họ Đinh giao chỉ huy đánh thắng nhiều trận, trong đó có trận Cổ Điển. Trong trận Cổ Điển, sau khi 4 tướng Nguyễn Bố, Nguyễn Phục, Cao Sơn, Đinh Thiết bị sứ quân Nguyễn Siêu bao vây giết chết, Đinh Bộ Lĩnh thân chinh cử Nguyễn Bặc chỉ huy quân tiên phong đánh tan quân Nguyễn Siêu vào ngày 15 – 7 năm Đinh Mão (967).
Năm 968. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, phong cho Nguyễn Bặc là một trong tứ trụ triều đình. Năm 971 vua lại phong cho ông là khai quốc công tước vị tể tướng đầu tiên ở nước ta. Nguyễn Bặc được các sử gia của nhiều triều đại ca tụng là một danh tướng, một bề tôi trung nghĩa, tiết liệt. Ông được lập đền thờ ở 34 nơi
Tìm hiểu thêm về Định quốc công Nguyễn Bặc
Ngôi đình toạ lạc trên một khu đất cao giữa khu vực cư trú của làng. Đình có quy mô kiến trúc đồ sộ do nhiều nếp nhà ngang dọc tạo thành. Từ ngoài vào, di tích bao gồm tam quan, phương đình, trung đình, đại đình và hậu cung.
Tam quan xây cao theo kiểu chồng diêm 8 mái, các nóc mái là hình rồng hướng vào nóc mái, ở chính giữa nóc mái là hình mặt trời, Trụ tam quan xây gạch cao to, trên cùng là hình 2 con nghê đang quay mặt vào nhau. Trên các cột trụ tam quan ghi các câu đối bằng chữ Hán.
Phương đình là ngôi nhà vuông đỡ các mái nhỏ bên trên là 4 kẻ dài chạy từ cột cái tới góc mái, 4 mái dưới được đỡ bằng những kẻ dài ăn mộng vào cột cái qua hiên. Các đầu kẻ được chạm sâu hình rồng lá, các đầu dư dưới xà thượng được trang trí đầu rồng, râu xoắn của thời Nguyễn.
Trung đình là ngôi nhà rộng 5 gian, bộ vì kèo làm theo kiểu “chồng giường giá chiêng xà nách”. Trên các bức cốn có chạm nổi các đề tài rồng cuốn thuỷ, rồng mây, hoa lá. Dưới chân cột, kê các loại tảng đá xanh đẹp và vững chắc.
Dọc hai bên là hai dãy nhà giải vũ 3 gian, làm đơn giản kiểu kèo quá giang.
Đại đình là một ngôi nhà lớn, gồm 5 gian, lợp ngói ta, phía trước mở các cửa bức bàn gỗ. Các vì đỡ mái được làm theo kiểu “chồng giường giá chiêng” và bẩy hiên, các con giường trên xà tượng có kích thước lớn. Trên các đầu dư chạm nổi hình đầu rồng, mắt lồi, miệng ngậm viên ngọc tròn, bờm uốn hình đao mác. Trên các đầu bẩy đều trang trí 2 mặt: rồng lá, rồng mây, mai lão, trúc lão, phượng, long mã được chạm trổ tinh vi.
Đáng chú ý là hệ thống côn nách được trang trí cả 2 mặt bằng kĩ thuật chạm lộng tạo ra nhiều lớp với đề tài trang trí rồng cuốn thuỷ, tứ quý
Hậu cung gồm 3 gian. Các thức vì có kết cấu đơn giản, vì kèo quá giang. Phía trong của hậucung có sàn gỗ cao, dùng làm nơi cung cấm. Mặt trước của cung cấm là bức bàn, bên trong đặt các bộ long ngai, bài vị và tượng của các vị thành hoàng làng.
Nhìn chung nghệ thuật trang trí mang đậm dấu ấn của kiến trúc thời Nguyễn (thế kỷ 19), đề tài trang trí phong phú, đa dạng, trên từng bộ phận kiến trúc kĩ thuật thể hiện phù hợp, tạo ra sự hài hoà cho toàn bộ công trình.
Đình Ba Dân đã được Bộ Văn hoá – Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật ngày 25/1/1994.
Hội làng Cổ Điển cũng là hội chung của ba làng Cổ Điển, Cương Ngô và Đồng Trì, được tổ chức hàng năm từ ngày 14 đến 16 tháng Hai âm lịch tại đình Ba Dân, trong đó ngày 15 là chính hội. Hội có tế lễ, rước kiệu các đức thánh và nhiều trò vui chơi giải trí. Múa sư tử và múa rồng là hai môn nghệ thuật từ lâu đời của 3 làng, rất nổi tiếng.
Nguyễn Hưng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Mang trong mình lòng đam mê tìm hiểu văn hóa truyền thống, anh dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với anh, tín ngưỡng không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Trên hành trình khám phá, Nguyễn Hưng luôn nỗ lực nghiên cứu, chắt lọc và chia sẻ những kiến thức bổ ích về tín ngưỡng Việt Nam đến với độc giả.
